Šta je polis? Znate li tačno značenje ovog pojma?
Grad koji je u isto vreme i zasebna država naziva se polis.
Za polise ste verovatno čuli iz istorije ili pak izučavajući Grčku mitolgoiju. Reč je o pojmu koji se počeo koristi u antičkoj Grčkoj, ali se i dan danas upotrebljava. Znate li koje je njegovo značenje?
Etimološki posmatrano sam pojam polis potiče iz grčkog jezika, od reči πόλις (polis) u značenju grad – država. Reč je o gradu, koji je u isto vreme i zasebna država. Obično se radi o gradu koji je opasan zidovima i ima državnu upravu.
Ovaj grad se tretira kao autonomna zajednica slobodnih ljudi, kod kojih nastaje institucionalna organizacija. Takvih gradova je bilo dosta u antičkom svetu. Najpoznatiji su svakako Atina, Sparta, Korint i Teba, a na našim prostorima -Dubrovnik.
Poznato je da je antička Grčka bila brdovida zemlja sa brojnim rečnim dolinama. Interesanto je da je upravo reljef ove zemlje uticao na njenu politčku rascepanost. Kako brojni narodi nisu nikada stvorili svoju jedinstvenu državu, oni su živeli u polisima.
Ove nazavisne države – gradovi pojavili su se još u 8-om veku pre nove ere i postali jezgro političkog života. Nastajali su ujedinjavanjem seoski zajednica ili manjih gradova oko jednog uspravnog, politički i kulturnog jakog sedišta.
Polisi su često oko sebe imali zidine kako bi se lakše braniti u slučaju rata. Često su se u okviru jednog polisa nalazili ljudi istih interesa, kako političkih tako i ekonomskih, a obično je reč o grupi naroda koji su se pretežno bavili jednom granom privrede. Svaki pols se odlikovao time što je imao svog Boga – koji se smatrao zaštitnikom polisa i kojem je podizan hram.
Vlast u polisima imala je aristokratija koja je odlučivala o svim bitnim pitanjima. Obično su oni imali velika stada stoke ili velike zemljišne posede u najplodnijim delovima gradske teritorije. Pored njih u polisima su živeli i obični seljaci, trgovci, zanatlije i drugi građani koji nisu imali nikakva politčka prava, niti su mogli da učestvuju u vođenju države.
Hram se najčešće podizao u samom centru grada – države, na akropolju. Svaki polis morao je da ima trg, pijacu i školu, odnosno gimnaziju. Ne računajući Atinu i Spartu, polisi su bili veoma mali, obuhvatajući samo tvrđavu i njenu okolinu.